รู้ทันอาการ เครียด เศร้า กังวล ด้วยแบบทดสอบสุขภาพจิต พร้อมวิธีฮีลใจ

ความรู้สึกในด้านลบเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้กับมนุษย์ทุกคน แม้ว่าส่วนใหญ่แล้ว เรามักอธิบายได้ว่าความรู้สึกที่กำลังเผชิญอยู่คืออะไร แต่บ่อยครั้ง เราไม่สามารถหาคำตอบได้ โดยเฉพาะความเครียด ความเศร้า และความวิตกกังวล ที่อาจมีลักษณะใกล้เคียงกัน แบบทดสอบสุขภาพจิต จึงถือเป็นตัวช่วยที่ดี ในการหาคำตอบให้กับตัวเอง โดยแบบทดสอบสุขภาพจิตจาก OCEAN LIFE ไทยสมุทร จะแยกการทดสอบออกเป็น 3 ด้าน คือ ความเครียด ความเศร้า และความวิตกกังวล โดยสามารถวัดระดับความรู้สึกแต่ละด้านได้ด้วย

ทำแบบทดสอบสุขภาพจิต 3 ด้านที่นี่แล้ว สามารถอ่านคำจำกัดความ อาการ และวิธีฮีลใจเมื่อเกิดความรู้สึกแต่ละแบบได้ที่บทความนี้เลย

ความเครียด (Stress) คืออะไร 

ความเครียด คือ ภาวะความรู้สึกหรืออารมณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อเผชิญกับปัญหาต่าง ๆ และทำให้รู้สึกกดดัน ไม่สบายใจ วุ่นวายใจ กลัว วิตก ตลอดจนถูกบีบคั้น ซึ่งจะส่งผลให้เกิดปฏิกิริยาต่าง ๆ ทางด้านร่างกาย อารมณ์ และพฤติกรรม แต่เมื่อเวลาผ่านไป จนความเครียดนั้นผ่อนคลายลงแล้ว ร่างกาย อารมณ์ และพฤติกรรมจะกลับเข้าสู่ภาวะปกติ

อาการที่เกิดจากความเครียด

• ด้านร่างกาย

เมื่อตกอยู่ในความเครียดเป็นเวลานาน สุขภาพร่างกายมักจะแย่ลงเนื่องจากเกิดความไม่สมดุลของระบบฮอร์โมน ทำให้เกิดอาการทางร่างกายที่ค่อนข้างหลากหลาย แตกต่างกันไป เช่น ปวดศีรษะ ปวดหลัง หน้ามืด เจ็บหน้าอก และปวดท้องเนื่องจากร่างกายไปกระตุ้นระบบประสาทอัตโนมัติ จึงทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหาร รวมไปถึงความดันโลหิตสูงได้

• ด้านอารมณ์

อาจมีอาการใจลอย ขาดสมาธิและความระมัดระวังในการทำงานหรือกิจกรรมในชีวิตประจำวันทั่วไป ส่งผลให้มักเกิดอุบัติเหตุเล็ก ๆ น้อย ๆ อยู่เป็นประจำ จนเกิดภาวะขาดความมั่นใจและความภาคภูมิใจในตนเอง บางคนอาจหงุดหงิดและฉุนเฉียวง่าย ในขณะที่บางคนอาจเศร้าซึมและวิตกกังวล

• ด้านพฤติกรรม

พฤติกรรมของผู้ที่มีความเครียดแต่ละคนอาจแตกต่างกันมาก บางคนอาจเบื่ออาหาร ในขณะที่บางคนรู้สึกหิวตลอดเวลา จนบริโภคอาหารมากกว่าปกติ แต่โดยส่วนใหญ่มักนอนหลับยาก ปลีกตัวจากสังคม ไปจนถึงมีพฤติกรรมเสพติดบางสิ่งบางอย่าง เช่น สุรา การพนัน เพศสัมพันธ์ ยาเสพติด เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม การสังเกตอาการดังกล่าวอาจไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะอาจมีบางครั้งที่สิ่งแวดล้อมรอบตัวมีสภาวะกดดันหรือไม่ปกติ และทำให้เกิดความเครียดในวงกว้าง เช่น เหตุการณ์สึนามิในปี 2547, เหตุกราดยิงที่ห้างสรรพสินค้า เป็นต้น ดังนั้น ในเบื้องต้นอาจตรวจสอบระดับความเครียดด้วยแบบทดสอบสุขภาพจิต จะได้ผลที่สะท้อนความเป็นจริงได้มากกว่า

วิธีฮีลใจ เมื่อมีความเครียด

ไม่ว่าจะทำแบบทดสอบสุขภาพจิต แล้วได้ผลออกมาว่ามีความเครียดมากกว่าปกติ หรือมีเพียงเล็กน้อย การดูแลประคับประคองจิตใจตั้งแต่เริ่มมีอาการใหม่ ๆ จะช่วยผ่อนหนักให้เป็นเบาได้ โดยวิธีการที่ทำได้ง่าย และทุกที่ทุกเวลา คือ การฝึกหายใจ (ฺBreathing Exercise) ที่ช่วยลดความเจ็บปวดทั้งทางด้านร่างกาย และช่วยให้จิตใจสงบ อีกทั้งยังช่วยให้ความดันโลหิตเสถียรอีกด้วย

ฝึกหายใจง่าย ๆ กับบริการ Mental Health Technology แชทบอทที่คอยช่วยเติมเต็มพลังชีวิต และส่งเสริมสุขภาพจิตของคุณให้แข็งแรง คลิก

ทำแบบทดสอบสุขภาพจิต สำหรับสำรวจความเครียดโดยเฉพาะ คลิก

ความเศร้า (Sadness) คืออะไร

ความเศร้า คือ ภาวะความรู้สึกหรืออารมณ์ที่เกิดขึ้น เมื่อเผชิญกับความสูญเสีย ความผิดหวัง หรือความเปลี่ยนแปลงในชีวิตครั้งใหญ่ เช่น ทะเลาะกับเพื่อน เลิกรากับคนรัก ต้องจากครอบครัวไปทำงานต่างประเทศ คนใกล้ตัวเสียชีวิต เป็นต้น ความเศร้าถือเป็นอารมณ์ความรู้สึกปกติ ที่เกิดขึ้นชั่วคราว และมักหายไปได้เอง โดยในขณะที่รู้สึกเศร้า เรามักทำกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันได้ตามปกติ แต่ถ้ารู้สึกเศร้ายาวนานถึง 2 สัปดาห์หรือมากกว่านั้น และกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน อาจไม่ใช่ความเศร้าตามปกติ แต่อาจมีความเสี่ยงเป็นโรคซึมเศร้าได้

อาการที่เกิดจากความเศร้า

• ด้านร่างกาย

อาจรู้สึกเจ็บปวดหลัง แขนขา ข้อต่อต่าง ๆ ในร่างกาย รวมไปถึงปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร และอาจพบว่าร่างกายเหนื่อยล้า

• ด้านอารมณ์

ร้องไห้บ่อย มองโลกในแง่ร้ายกว่าปกติ รู้สึกหมดหวัง หรือรู้สึกผิดมากเกินไป แต่ไม่มากจนถึงขั้นนึกถึงความตายหรือการฆ่าตัวตาย

• ด้านพฤติกรรม

ไม่อยากทำงานอดิเรกหรือกิจกรรมที่ชอบ แต่ยังคงทำกิจกรรมในชีวิตประตำวันได้ตามปกติ อาจนอนมากเกินไป นอนไม่หลับ หรือมีพฤติกรรมทั้ง 2 อย่างสลับกันไป ในส่วนของการรับประทานอาหารนั้น บางคนอาจเบื่ออาหาร แต่บางคนกลับหิวมากกว่าปกติ

แม้ว่าอาการเศร้าจะเป็นสิ่งที่สามารถหายไปได้เอง แต่หากต้องเผชิญกับภาวะที่ทำให้รู้สึกเศร้าอย่างยาวนาน อาจนำไปสู่โรคซึมเศร้าได้ ดังนั้น การทำแบบทดสอบสุขภาพจิตเมื่อรู้สึกเศร้า จะช่วยให้รู้แนวโน้มของโรคซึมเศร้าได้คร่าว ๆ จากผลที่ได้จากแบบทดสอบสุขภาพจิต และสามารถปรึกษาแพทย์หรือนักบำบัดได้ก่อนที่อาการของโรคจะรุนแรงขึ้น

วิธีฮีลใจ เมื่อมีความเศร้า

เหตุการณ์ต่าง ๆ ที่ทำให้เกิดความเศร้านั้น บ่อยครั้งจะมาพร้อมกับความสับสนด้วย เช่น การเลิกรากับคนรัก ที่สาเหตุของการเลิกราอาจกำกวม ไม่สามารถหาได้ว่าใครเป็นฝ่ายผิด อาจทำให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งรู้สึกสับสนได้ นอกจากนั้น กิจกรรมหรือไลฟ์สไตล์ที่ทำกับคนรักบ่อย ๆ ก็อาจจำเป็นต้องหยุดลงกระทันหัน ส่งผลให้แต่ละฝ่ายปรับตัวเข้ากับวิถีชีวิตใหม่ไม่ทัน ดังนั้น การสำรวจตนเองหรือ Body Scan Meditation จะช่วยให้ตระหนักรู้ถึงสภาพจิตใจของตนเองได้ดีขึ้น

ทำแบบทดสอบสุขภาพจิตเพื่อสำรวจความเศร้า พร้อมวิธี Body Scan คลิก

ความกังวล (Anxiety) คืออะไร

ความกังวล คือ อารมณ์ที่ไม่น่าพึงพอใจ และความขัดข้องใจ ซึ่งเกิดจากการคาดการณ์ล่วงหน้าถึงอันตราย การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่ไม่คุ้นเคย เป็นความรู้สึกของการเตรียมพร้อมที่จะเผชิญหน้ากับสิ่งที่จะคุกคามสวัสดิภาพ และวิถีชีวิตเดิมของแต่ละคน

อาการที่เกิดจากความกังวล

• ด้านร่างกาย

มีอาการใจสั่น ใจเต้นเร็ว เจ็บหน้าอก เท้าเย็น รู้สึกชาบริเวณปลายมือและเท้า เหงื่อออก กล้ามเนื้อตึง เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย คลื่นไส้ ท้องอืด ประจำเดือนมาผิดปกติ เนื่องจากความวิตกกังวลจะกระตุ้นการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ ทำให้เกิดอาการดังกล่าว

• ด้านอารมณ์

อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย มีทั้งอาการโกรธง่าย หงุดหงิด ฉุนเฉียวกับเรื่องเล็กน้อย ไปจนถึงอึดอัด หวาดหวั่น กระวนกระวาย และไม่มีสามารถควบคุมความวิตกกังวลของตนเองได้ จึงมักคิดกลับไปกลับมา รวมถึงอาจรู้สึกสิ้นหวัง คิดว่าตนเองไร้คุณค่า โดยตำหนิทั้งตนเองและผู้อื่น

• ด้านพฤติกรรม

มีพฤติกรรมหมกมุ่นกับบางเรื่อง สังเกตได้จากการพูดเรื่องซ้ำเดิม นอกจากนั้น มักหน้านิ่ว คิ้วขมวด กระสับกระส่าย กำมือแน่น และพูดเร็ว แต่ในขณะเดียวกันก็อาจใจลอย มีพฤติกรรมถดถอย และความสามารถในการตัดสินใจลดลงได้

ความกังวลมีหลายระดับด้วยกัน การเกิดความกังวลในระดับต่ำจนถึงปานกลางนั้นสามารถแก้ไขได้ไม่ยากด้วยตัวเอง แต่หากมีความกังวลสูง จนกระทบต่อการใช้ชีวิต อาจต้องเข้ารับการรักษา เนื่องจากมีแนวโน้มที่จะป่วยเป็นโรควิตกกังวล (Anxiety Disorder)

หากต้องการตรวจสอบความวิตกกังวลของตนเอง สามารถทำได้ง่าย ๆ ด้วยแบบทดสอบสุขภาพจิต ที่ถูกออกแบบมาเพื่อวัดระดับความวิตกกังวล คลิก

วิธีฮีลใจ เมื่อมีความกังวล

เมื่อรู้สึกกังวล คนส่วนใหญ่มักจะรู้สึกไม่ปลอดภัยกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น Butter Fly Hug หรือท่ากอดผีเสื้อ จะช่วยสร้างพื้นที่ปลอดภัยให้กับผู้ที่ประสบกับสภาวะดังกล่าวได้ทุกที่ทุกเวลา ช่วยให้เกิดความรู้สึกมั่นคงทางอารมณ์และจิตใจได้

นอกจากแบบทดสอบสุขภาพจิต และวิธีฮีลใจทั้ง 3 แบบที่ได้กล่าวไปแล้วนั้น ยังมีแบบฝึกหัดดูแลจิตใจอีกหลายแบบ สามารถเลือกให้เหมาะกับอารมณ์ความรู้สึกในแต่ละวันได้ อีกทั้งยังสามารถพูดคุยเพื่อผ่อนคลายจิตใจกับแชทบอทได้อีกด้วย คลิกเลย

อ้างอิง :

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
https://www.heart.org/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.verywellmind.com/
https://www.cdc.gov/
https://www.psy.chula.ac.th/